ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΑΓΧΟΥΣ ΤΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

Ο όρος άγχος προέρχεται από το ρήμα άγχω, που στην αρχαία ελληνική γλώσσα σημαίνει σφίγγω ή πνίγω. Χαρακτηρίζεται από μια φυσιολογική σωματική και ψυχική αντίδραση σε μια απειλή, λιγότερο ή περισσότερο πραγματική, προκαλώντας συναισθηματική διέγερση και ένταση.

Το άγχος των εξετάσεων αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους στρεσογόνους παράγοντες στη ζωή των μαθητών. Περιγράφεται ως αντίδραση με ανησυχία, αρνητικές σκέψεις και ψυχολογική απορρύθμιση . Συνδέεται με το φόβο αποτυχίας και αρνητικής αξιολόγησης. Όταν είναι υπερβολικό επιφέρει σύγχυση, εξάντληση και νευρικότητα με αρνητικές συνέπειες στην έκβαση των εξετάσεων και στη ψυχοσύνθεση του μαθητή.

Οι βασικές αιτίες για το έντονο άγχος των εξετάσεων σχετίζονται με τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ατόμου, όπως η τελειομανία, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η αναβλητικότητα και με περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά, όπως η ανεπαρκής υποστήριξη, η αρνητική αξιολόγηση και η άσκηση ψυχολογικής πίεσης. Επιπλέον, η ανεπαρκής προετοιμασία και τυχόν μαθησιακές δυσκολίες εντείνουν το πρόβλημα.

Τα συμπτώματα που παρουσιάζονται διακρίνονται σε:

Α) Σωματικά: πονοκέφαλοι, ταχυκαρδίες, εφιδρώσεις, στομαχικές διαταραχές, ζάλη, τρέμουλο, δυσκολία στην αναπνοή, κρυολογήματα, αυπνία

Β) Πνευματικά: αδυναμία συγκέντρωσης, ασθενής μνήμη, δυσκολία ανάκλησης της γνώσης, αναστολή της σκέψης κατά τη διάρκεια της εξέτασης, επαναλαμβανόμενες αρνητικές σκέψεις, σύγχυση

Γ) Συναισθηματικά: αίσθημα αποτυχίας, απογοήτευση, θυμός, κατάθλιψη

Δ) Ως προς τη συμπεριφορά: ευερεθιστότητα, αναβλητικότητα, κάπνισμα, χρήση αλκοόλ

Το άγχος, ωστόσο, μπορεί να έχει θετική επίδραση όταν μετατραπεί σε πηγή ενεργοποίησης κι έτσι να γίνει δημιουργικό και παραγωγικό. Η θετική του χρήση μπορεί να συντονίσει την προσπάθεια του μαθητή, να ενισχύσει την αποφασιστικότητα του, τα κίνητρα του, τη συγκέντρωση και εν τέλει την απόδοση του.

Τεχνικές αντιμετώπισης:

• Αρχικά πρέπει να εντοπιστεί η πηγή του άγχους (συνήθως είναι ο φόβος αποτυχίας και ο φόβος απογοήτευσης της οικογένειας).
• Στη συνέχεια είναι πολύ βοηθητικό να αναγνωριστούν οι αρνητικές σκέψεις και να αντικατασταθούν από θετικές.
• Να μετατραπεί το έντονο άγχος σε κινητήρια δύναμη. Ο «εχθρός» να γίνει «σύμμαχος» με οργάνωση του χρόνου σε καθημερινή βάση με καταγραφή δραστηριοτήτων ανά 3ωρα χρονικά blocks, ώστε να είναι σαφές πώς θα καταμεριστεί ο χρόνος μέσα στην ημέρα. Επιπρόσθετα, να πραγματοποιηθεί προγραμματισμός μελέτης με το κατάλληλο στυλ μάθησης για κάθε μαθητή, έγκαιρη αντιμετώπιση αποριών στην εμπέδωση της ύλης, αξιολόγηση μελέτης, προγραμματισμό επαναλήψεων.
• Να καταγραφούν οι στόχοι που θα λειτουργούν ως κίνητρα για εντατικοποίηση της προσπάθειας. Επίσης, αναλογιστείτε ένα motto, που να σας εμπνέει και να σας ενδυναμώνει και ακολουθήστε το.
• Να υπάρχει χρόνος για ενασχόληση με μια ευχάριστη δραστηριότητα, επικοινωνία με φίλους, με άτομα εμπιστοσύνης με τα οποία μοιραζόμαστε τις σκέψεις και τα συναισθήματα μας.
• Κρίνεται απαραίτητος ο χρόνος για ξεκούραση, χαλάρωση και επαρκή ύπνο.
• Να ακολουθείτε σωστή διατροφή-ενυδάτωση και φυσική άσκηση, επαφή με τη φύση.
• Να δοκιμάσετε τη χρήση διαφραγματικής αναπνοής και τεχνικών χαλάρωσης.
• Όταν νιώθετε πολύ πιεσμένοι ανακαλέστε ευχάριστες αναμνήσεις και αναπτύξτε αντίστοιχες θετικές προσδοκίες για το μέλλον.
• Θυμηθείτε πώς αντιμετωπίσατε δυσκολίες του παρελθόντος με επιτυχία.
• Εντοπίστε τις αδυναμίες σας ενισχύστε τις δυνάμεις σας. Η αυτογνωσία και η αυτορρύθμιση βοηθούν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της ζωής.
• …και αυτό θα περάσει…

Αγαπητέ μαθητή/μαθήτρια, να θυμάσαι ότι η επίδοση σου στις εξετάσεις δεν αντιπροσωπεύει την ικανότητα και την αξία σου ως άτομο.

Η πορεία της ζωής σου δεν εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από τα αποτελέσματα που θα έχεις στις πανελλαδικές (ή άλλες) εξετάσεις.

Πάντα να διατηρείς μια θετική εσωτερική στάση απέναντι στη ζωή, αναπτύσσοντας υγιή αυτοεκτίμηση και εμπιστοσύνη στον εαυτό σου.

Καλή τύχη!

Ζαχαρένια Καρκαλάκου, Σύμβουλος Σταδιοδρομίας, ΜΑ